Featured Post

Ombey

Saturday, September 19, 2020

ރިކައުންޓު: ގަތްބިރު ....

                            ގަތްބިރު ....


  

        ހުކުރު ދުވަހުގެ ބުރަ މަސައްކަތަށްފަހު ވަރުބަލިކަން ފިލުވާލުމަށް  ސޯފާގައި އޮށޯތީމެވެ. ޓީވީން ވަރަށް ހިތްގައިމު ލަވައެއް ދައްކަމުން ދިޔައެވެ. ވެފައި ހުރި ވަރުބަލިކަން ލަވަޔާއެކުވެގެން ދިޔަކަހަލައެވެ. ލޮލަކަށް ޖެހުނުތަނާ ސިއްސައިގެން ގޮސް ހޭލެވިއްޖެއެވެ. އެއިވެނީ  އެންބިއުލާންސުގެ އަޑެވެ. އެއަޑު އަންނަނީ އަހަރެން ދިރިއުޅެމުންދާ އިމާރަތުގެ ތިރިންހެން އަހަންނަށް ހީވިއެވެ. ބެލްކަންޏަށް ނިކުމެ ބަލައިލިއިރު ކަމަކުދާކަށް ނެތެވެ. ކޮވިޑް އެންބިއުލާންސު އަހަރެން ދިރިއުޅެމުންދާ އިމާރާތުގެ ތިރީގައި އެބައޮތެވެ. އޭގެތެރެއިން ނިކުތް މީހުން ތިބީ ޕާރުސަލެއް ބަންދު ކުރާހެން ބަންދުކޮށްފައެވެ. އަހަރެންގެ ހިތް ތެޅެން ފަށައިފިއެވެ. ނޭވާ ހާސްވެ ކުރުވާގޮތް ވެއްޖެއެވެ. އެކި މީހުންނަށް ގުޅަން ފޯނު ހޯދީމެވެ. ނަމަވެސް ހާސްވެފައިހުރި ވަރުން ފޯނު ފެންނަގޮތެއް ނުވިއެވެ. އިރުކޮޅެއްފަހުން ފޯނު އޮތީ ޖީބުގައިކަން ރޭކާލިއެވެ. ވަގުތުން ފޯނު ނަގައި އިމާރާތުގެ އެކި ފަންގިފިލާގައި ދިރިއުޅޭ މީހުންނަށް ގުޅައި ވެގެން އުޅޭ ގޮތެއް އެނގޭތޯ މަސައްކަތްކުރީމެވެ. ކަމަކުދާކަށް ނެތެވެ. އެންބިއުލަންސު އައީ އެ އިމާރާތުގެ ވެރި މީހާގެ ދަރިފުޅު ޓެސްޓުކުރާށެވެ. އެމީހުންނާ އަހަންނާ ވަރަށް ފަހުން ދިމާވިއެވެ. އެގޭ އެހެން ކުއްޖަކު ވެސް ވަނީ ކޮވިޑަށް ފައްސިވެފައެވެ. ތިން މަސް ދުވަސް ވަންދެން އެމީހާގައިން އެކަން ފިލައި ނުދާނެކަމަށް ތަޖުރިބާކާރުން ބުނެއުޅެއެވެ. ނަމަވެސް ކުރާނީ ކީއްތޯއެވެ. އެމީހުން ރޭގައި ވެސް މިބަޔަށް ވަނެވެ. 

         މިހުރިހާ އެއްޗެއް ހިތަށް ވެރިވާން ފެށުމުން އަހަރެންގެ މާމަ ދަރިފުޅަށް ގުޅީމެވެ. އެދަރިފުޅު އުޅެނީ ލަންކާގައި ޑަކްޓަރީކަން ކިޔަވާށެވެ. އަދި ވެގެންއުޅޭގޮތް ދަރިފުޅަށް ކިޔައިދިނީމެވެ. އެ ދަރިފުޅު އަހަންނަށް ބުންޏެވެ. މާމާ އެވެ! މާމަ ބިރުން އުޅެނީ ކޮންކަމަކާ ހެއްޔެވެ؟ މާމަ އުޅެނީ މާސްކު އަޅައިގެން ހެއްޔެވެ؟ ކާފަ ބޭރުން ގެއަށް އައިސް ލައިގެން ހުންނަ ހެދުންތައް ބާލައި ފެންވަރައި ހެދުންތައް ދޮވޭ ހެއްޔެވެ؟ މާމަ ފިހާރައިން ގަނެގެން ގެންނަ އެއްޗެހި އަޅައިފައި ހުންނަ ކޮތަޅުފަދަ ތަޖެތި އެއްލާލާ ހަދަން ހެއްޔެވެ؟ އެގެއަށް އެންބިއުލާންސް އައިކަން އަހަންނަށް އެނގެއެވެ. އެގޭ އެންމެ ކުޑަ ކުއްޖާއަކީ އެގެއިން ޕޮޒިޓިވްވި މީހާއާ ސީދާ ބައްދަލުވެފައިވާ ފަރާތަކަށް ވާތީވެ އެކުއްޖާއަކީ ހައިރިސްކު ކުއްޖަކަށް ވުމުން ގެއިން ބޭރަށް ގެންގޮސްގެން ޓެސްޓު ހެދުމުގެ ބަދަލުގައި ގެއަށް އައިސް ޓެސްޓުކުރީއެވެ. މާމަމެން އުޅޭގޮތެއްދޯއެވެ؟ 

        މާމާ އެވެ! ޕޮޒިޓިވް މީހާ ސާދަ ދުވަހަށް އެކަހެރިކުރުމަށްފަހު ހަދާ ޓެސްޓުގެ ނަތީޖާއަށް ފަހު ދޫކޮށްލަނީ އެމީހާ ގައިން އެހެން މީހެއްގެ ގަޔަށް ކޮވިޑް 19 ނާރާނެތީއެވެ. މާމަގެ ކުޑައިރުގެ ރައްޓެހި ޝާފިއު ވެސް ކޮވިޑް 19 ޖެހުނެވެ. ނަމަވެސް އޭނާއަކީ ޑޮކްޓަރެއް ކަމުން މިހާރުވެސް ކޮވިޑް 19 އައިގެ ބަލިމަޑުކަން ތަހައްމަލުކުރަމުންދާ ބަލިމީހުންނަށް ފަރުވާ ދެއްވަމުން ގެންދަވާ ޓީމުގެ އެންމެ ކުރީގައި އޭނަ މަސައްކަތް އެބަކުރެއެވެ. މާމައަށް އޭނަވީމަ އޯކޭދޯއެވެ؟ މާމައަކީ ވެސް ކިޔަވައިގެން ހުރި ތަންދޮރު އޮޅުން ފިލައިފައި ހުރި މޮޅު މީހެކެވެ. ޑަކްޓަރު ކަމުގެ ލަޤަބުލިބިފައިވާ ނަން މަޝްހޫރު މުދައްރިބެކެވެ. މާމަ ވެސް ޢިލްމެއް ޙިލްމެއް ނެތް ޖާހިލުން ދައްކާ ކަހަލަ ވާހަކަ ދައްކަމުން ދުވެ ނޫޅޭށެވެ. އެންމެ ރުފިޔާއެއް ނުނަގައި ތި ޢިމާރާތުގައި ބަހައްޓާފައި ހުރިކަން ހަނދާނުގައި ބަހައްޓައިގެން އެމީހުންނަށް ޓަކައި ހެޔޮ ދުޢާކުރާށެވެ.   

ނަމޫނާ ދަރިއެއް ތަރުބިއްޔަތު ކުރުމަށް ...

ނަމޫނާ ދަރިއެއް ތަރުބިއްޔަތު   ކުރުމަށް ...



ދަރިފުޅު ބޭނުންވާހާ އެއްޗެއް ހޯދައިދިނުން ހުއްޓާލާށެވެ. އެހެނީ އެއިރުން އެދަރިފުޅު ބޮޑުވާނީ ބޭނުންވާ ހަމަ ކޮންމެ އެއްޗަކީ ލިބެންޖެހޭ އެއްޗެއް ކަމުގައި ދެކެގެންނެވެ. އެއީ ތިމާގެ ޙައްޤެއް ކަމުގައި ގަބޫލު ކޮށްގެންނެވެ.

ދަރިފުޅަށް  ގޯސް ބަހެއް ބުނެވުމުން  ނުވަތަ އެފަދަ ކަމެއް ކުރެވުމުން ނުހޭށެވެ. އެގޮތަށް ހީހަދާނަމަ އެދަރިފުޅު ބޮޑުވާނީ އެފަދަ ކޮންމެ ކަމަކީ މަޖާކަމެއް ކަމުގައި ގަބޫލު ކޮށް އެފަދަ އާދަތަކާއި އެކުގައެވެ. 


ދަރިފުޅަށް ކުރެވޭ ކޮންމެ ގޯސް ކަމެއް އެއީ ގޯހެއް ކަމަށް ބުނެދޭށެވެ. އަދިހަމައެއާއެކު ރަނގަޅުގޮތް ބުނެދޭންވާނެއެވެ. އަދި އެކަން އެގޮތަށް ނުކުރުމަށް ނަސޭހަތްތެރިވާށެވެ. ނަސޭހަތްދިނުމުގައި އޯގާތެރިކަމާއި ކެތްތެރިކަން އިސްކުރާށެވެ. އަދި ޙިކުމަތްތެރި ކަމާއިއެކު އެކަންކަން ހުއްޓުވައި  އިސްލާހު ކުރުމަށް ބާރު އަޅާށެވެ. 


ދަރިފުޅަށް ކުރެވޭ ރަނގަޅު ކަންތައް އެއީ ރަނގަޅު ކަންތައް ކަމަށް ބުނެ ފާހަގަ ކުރާށެވެ. އަދި އެފަދަ ކަންކަމަށް ހިތްވަރު ދޭށެވެ. ނޫންނަމަ ދަރިފުޅު ބޮޑުވާނީ ހެވާއި ނުބައި ވަކިކުރަން ނުދަންނަ ކުއްޖެއްގެ ގޮތުގައެވެ.


ދަރިފުޅު ހަޑިކުރާ ކޮންމެ ތަނެއް ރީތިކުރުމަށް ދަރިފުޅަށް ޖައްސާށެވެ. އަދި ގޯސްކޮށް ކުރާ ކޮންމެ ކަމެއް ރަނގަޅު ކުރާ މީހަކީ މަންމަ ނުވަތަ ބައްޕަ ކަމުގައި ނަހަދާށެވެ. އެކަންކަމުގެ ޒިންމާއަކީ، ދަރިފުޅުގެ ޒިންމާއެއްކަން ބުނެދޭށެވެ. އަދި އަމިއްލަ ކަންކަމުގެ ޒިންމާ އުފުލަން ކުޑައިރުއްސުރެ ދަރިފުޅަށް ވިސްނައިދީ ދަރިފުޅުގެ ސިކުނޑި އެކަމަށް ހާނުވަން ވާނެއެވެ. 

މިސާލަކަށް ދަރިފުޅުގެ ކުޅޭ އެއްޗެހިތައް ކޮޓަރި ތެރެއަށް ވިއްސާލާ ކޮންމެ ފަހަރަކު އެތަކެތި ނަގާ ސާފުކުރާ މީހަކީ މަންމަ ނުވަތަ ބައްޕަ ކަމުގައި ވެއްޖެނަމަ ދަރިފުޅު ބޮޑުވާނީ، އޭނާގެ ޒިންމާތައް ވެސް އެހެން މީހުން އަދާކޮށްދޭނެކަމަށް ދެކޭ ޒިންމާދާރުކަމެއް ނެތް ކުއްޖެއްގެ ގޮތުގައެވެ.


ޓީވީން ނުވަތަ އިންޓަނެޓުގެ ތަފާތު ވަސީލަތްތަކުން ދަރިފުޅު ބޭނުންހާ އެއްޗެއް ބެލުމަށް ދޫކޮށްނުލާށެވެ. އެފަދަ ކަންކަމާއި އަޅާނުލާނަމަ ދަރިފުޅަށް ވިސްނޭނީ ކުޑަކުދިންނާ ބޮޑެތި މީހުންނާ ވަކި ތަފާތެއް ނެތްކަމުގައެވެ. ބޮޑެތި މީހުން ބަލާ ކޮންމެ އެއްޗަކީ ތިމަންނައަށް ވެސް ބެލޭނެ އެއްޗެއްކަމުގައި ދެކޭ ކުއްޖެއްގެ ގޮތުގައެވެ. 


މައިންބަފައިންނަކީ ކިތަންމެ ތަނަވަސް ބައެއްކަމުގައި ވިޔަސް ދަރިފުޅު ބޭނުންވަރަކަށް ފައިސާއާއި އަގުބޮޑު ތަކެތި ހޯދައިނުދޭށެވެ. އެއިރުން ދަރިފުޅަށް ފައިސާއަކީ އެއްވެސް އަގެއް ހުރި އެއްޗަކަށް ނުވާނެއެވެ. އަދި އެދަރިފުޅު ގެންގުޅޭ ތަކެއްޗަކާމެދު ވެސް އެއްވެސް ވަރަކަށް ސަމާލުކަމެއް ނުބަހައްޓާނެއެވެ. އަދި ފައިސާ އަކީ އަގެއް ނެތް އެއްޗެއް ކަމާއި، ފައިސާ ހޯދުމަކީ ދާދި ފަސޭހަ ކަމެއް ގޮތުގައި ދަރިފުޅަށް ވިސްނިދާނެއެވެ. އަދި ފައިސާ ހޯދުމަށް އިޚްތުޔާރުކުރަންޖެހެނީ ކޮންކަހަލަ މަގެއްކަން ދަރިފުޅަށް އޮޅިދާނެއެވެ. އަދި ގޯސް މަގުތައް އިޚްތިޔާރުކުރެވިދާނެއެވެ. 


ދަރިފުޅުގެ ފަރާތުން ކުށެއް ނުވަތަ ނޭދެވޭ ކަމެއް ކުރެވިގެން އަވަށްޓެރިންނާއި މުދައްރިސުން ނުވަތަ އެކުވެރިއެއްގެ ޝަކުވާއެއް އަންނަ ކޮންމެ ފަހަރަކު އޭނާގެ ދިފާޢުގައި ވާހަކަ ދައްކައި އެމީހުން ކުށްވެރިކޮށް ވާހަކަ ނުދައްކާށެވެ. އެއިރުން ދަރިފުޅު ކުރާ ކޮންމެ ކަމަކީ ރަނގަޅުކަމެއް ކަމުގައި އޭނާ ގަބޫލުކުރާނެއެވެ. އަބަދުވެސް އަނެކުން ކުށްވެރި ކުރާނެއެވެ. 


ދަރިފުޅުގެ ޢުމުރާ ގުޅޭގޮތުން ދީނުގެ އަޅުކަންތަކުގައި ދަރިފުޅު ބައިވެރިކުރުވާށެވެ. އެގޮތަށް ކަންތައް ނުކޮށްފިނަމަ އަޅުކަން ކުރުމުގެ މުހިއްމުކަންް ދަރިފުޅު ބޮޑުވާއިރު ނުވިސްނޭނެއެވެ. ނުވަތަ އެކަމަކަށް މާބޮޑު ސަމާލުކަމެއް ނުދޭނެއެވެ. ނުވަތަ އެއީ ކުރަންޖެހޭ ކަމެއްކަމުގައި ނުދެކޭނެއެވެ.


މިގޮތަށް ކަންތައް ކޮށްފިނަމަ މާތް ﷲގެ އިރާދަފުޅުން ތިބާގެ ދަރިފުޅުވާނީ ތިބާ ފަހުރުވެރި ވާފަދަ ނަމޫނާ ދަރިއަކަށެވެ.


މަޞްދަރު:  އާދަމް ލަތީފް



Wednesday, September 16, 2020

ލޮބުވެތި މުދައްރިސުންނާއި މުދައްރިސާއިންނެވެ!


 ލޮބުވެތި މުދައްރިސުންނާއި މުދައްރިސާއިންނެވެ!

ހަމަކަށަވަރުން ޢިލްމު އުނގަންނައި ދިނުމަކީ ނަބީބޭކަލުން ކުރެއްވި ކަމެކެވެ. ޢިލްމު އުނގަންނައިދޭ މީހުންނަކީ ނަބީބޭކަލުންގެ ފިޔަވަޅުމަތިން ހިނގާ ބަޔެކެވެ. ނަބީބޭކަލުންވަނީ އެބޭކަލުންގެ މަސްއޫލިއްޔަތު އަދާކުރުމުގައި އުއްމަތަށް ނަމޫނާ ދައްކަވާފައެވެ. 
        ލޮބުވެތި މުދައްރިސުންނާއި މުދައްރިސާއިންނެވެ! ތިޔަބައިމީހުންނަކީ ތިޔަބައިމީހުންގެ ދަރިވަރުންނަށްވާ ނަމޫނާއެއް ކަމުގައި ވާށެވެ. ތިޔަބައިމީހުންގެ ކިބައިން ދަރިވަރުންނަށް ރިވެތި ނަމޫނާ ދައްކާށެވެ. ތިޔަބައިމީހުންގެ ޙަޔާތް ޢިލްމާއި އޭގެ އަދަބު އަޚުލާޤުގެ ފޭރާމުން ޒީނަތްތެރިކުރުވާށެވެ. ތިޔަބައިމީހުންގެ ދަރިވަރުން ނަމޫނާއަކަށް ބަލާނީ ތިޔަބައިމީހުންނަށްކަން ދަންނާށެވެ. ތިޔަބައިމީހުން އެދަރިވަރުންނަށް ކުރުމަށް އަމުރުކުރާ ކަންތައްތަކަށް ޢަމަލުކުރާ ބަޔަކަށް ތިޔަބައިމީހުންވާށެވެ. އަދި ތިޔަބައިމީހުން އެދަރިވަރުން ނުކުރުމަށް އިލްތިމާސްކުރާ ކަންތައްތަކަކީ އެކަންތައްތަކުން ތިޔަބައިމީހުންގެ ނަފްސު އެއްކިބާކޮށްފައިވާ ކަންތައްތަކަށް ހަދާށެވެ. 
ކަމެއްނުކުރާން ބުނެފައި އެކަމެއް ތިބާ އަމިއްލައަށް ނުކުރާށެވެ. އޭރުން އެދަރިވަރުންނަށް އެދެވެނީ ވަރަށް ނުބައި މެސެޖެކެވެ. އެއީ ހާދަހާ ބޮޑު ހިތާމައެއްކަން  ތިޔަބައިމީހުންނަށް އެނގޭ ހެއްޔެވެ؟
        ލޮބުވެތި މުދައްރިސުންނާއި މުދައްރިސާއިންނެވެ! ތިޔަބައިމީހުންގެ މަސްއޫލިއްޔަތު ވަރަށް ބޮޑެވެ. ތިޔަބައިމީހުންނާ ހަވާލުކުރެވިފައިވާ މަސްއޫލިއްޔަތަށް ތިޔަބައިމީހުން އަމާނާތްތެރިވާށެވެ. ތަރުބިއްޔަތު ކުރުމުގެ މަސްއޫލިއްޔަތު ވަނީ ތިޔަބައިމީހުންގެ ކޮމޑުގައި އެޅިފައެވެ. އުންމަތުގެ މުސްތަޤުބަލު ގުޅިލާމެހިފައިވަނީ ތިޔަބައިމީހުންގެ މަސްއޫލިއްޔަތާއެވެ. ތިޔަބައިމީހުން ކުރެ ކޮންމެ މީހަކީ ބެލެހެއްޓުންތެރިއެކެވެ. އަދި ތިޔަބައިމީހުންނަށް ހަވާލުކުރެވިފައިވާ މަސްއޫލިއްޔަތާ ބެހޭގޮތުން ތިޔަބައިމީހުންނާ ސުވާލުކުރެވޭނެއެވެ.
        ހަމަކަށަވަރުން ކިޔަވައިދޭ މީހުންނަކީ ވަރަށް މާތް ބައެކެވެ. އެބައިމީހުންގެ ހެޔޮކަމަށް ބަދަލުދެވޭނީ ހެޔޮކަމުންނެވެ. އަބޫ ހުރައިރާ رضي الله عنه ގެ އަރިހުން ރިވާވެގެން އައިސްފައިވެއެވެ.  رسول الله صلى الله عليه وسلم ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ.«"إِذَا مَاتَ الإِنْسَانُ انْقَطَعَ عَمَلُهُ إِلَّا مِنْ ثَلَاثٍ: صَدَقَةٌ جَارِيَةٌ، وَعِلْمٌ يُنْتَفَعُ بِهِ، وَوَلَدٌ صَالِحٌ يَدْعُو لَهُ" (رواه الترمذي وصححه الألباني)
މާނައީ: "އިންސާނާ މަރުވުމުން އޭނާގެ ހުރިހާ ޢަމަލެއް ކެނޑިގެން ދެއެވެ. ތިންކަމެއް ފިޔަވައެވެ. އެއީ ދެމިގެންދާ ޞަދަޤާތަކާއި، ފައިދާކުރަނިވި ޢިލްމާ އަދި އޭނާއަށްޓަކައި ދުޢާކުރާނޭ ޞާލިޙު ދަރިއެކެވެ."
        ލޮބުވެތި މުދައްރިސުންނާއި މުދައްރިސާއިންނެވެ! ތިޔަބައިމީހުންގެ މަސްއޫލިއްޔަތު އަދާކުރުމުގައި އިޚްލާޞްތެރިވާށެވެ. ތިޔަބައިމީހުންގެ ހުރިހާ ވަގުތެއް ޤުރުބާންކުރަނީ އުނގަންނައި ދިނުމުގެ މަސައްކަތުގައެވެ. ތިޔަބައިމީހުންގެ އަމިއްލަ މަސްއޫލިއްޔަތުތަކާމެދު ވިސްނާފިކުރު ކުރުމެއްނެތި ރެއާ ދުވާ ހޭދަކުރަނީ ދަރިވަރުންނަށް ރަނގަޅު ތަޢްލީމެއް ހޯދައިދިނުމުގެ މަސައްކަތުގައެވެ. އެހުރިހާ ވަގުތަކާއި މަސައްކަތުގެ ފޮނި ނަތީޖާ ލިބެންޖެހޭ ވަގުތުގައި އެއީ އެއްވެސް ފައިދާއެއް މަންފާއެއް ނެތް ކަމަކަށްވެއްޖެނަމަ އެކަމުގެ ހިތިރަހަދެކޭނީ ޚުދު ތިޔަބައިމީހުންނެވެ. ވީމާ ދަރިވަރުންނަށް ދެވޭ ކޮންމެ އިރުޝާދަކީ އިޚްލާޞްތެރިކަމާއެކު ދެވޭ އިރުޝާދެއްކަމުގައި ހަދާށެވެ. ނަމާދުކުރަން އަމުރުކުރާނަމަ ތިޔަބައިމީހުންނަކީ ނަމާދަށް ރައްކާތެރިވާ ބައެއްކަމުގައި ވާށެވެ. އުފަންދުވަސް ފާހަގަ ނުކުރުމަށް ނަސޭޙަތްދޭނަމަ ތިޔަބައިމީހުންނަކީ އެކަން ނުކުރާ ބަޔަކަށް ވާށެވެ. ހެނދުނާ ހަވީރުގެ ޛިކުރުތައް ކިޔުމަށް ބާރުއަޅާނަމަ އެންމެ ފުރަތަމަ ތިޔަބައިމީހުން އެކަން ކުރާށެވެ.